Over de naam van onze school
Geachte aanwezigen, lieve kinderen, beste mensen,
Bij deze wens ik het bestuur, de directie, het lerarencollege, de leerlingen, de ouders veel geluk en inspiratie met de keuze van de naam SKELLIG MICHAËL voor de steinerschool in de Lamorinièrestraat. Deze naam sluit op heuglijke wijze inhoudelijk aan bij verschillende andere namen van antroposofische instellingen in en rond Antwerpen: Hibernia in de Volkstraat (Hibernia is latijn voor Ierland), Iona, het heilpedagogisch instituut in Kessel (Iona is een eiland tussen Schotland en Ierland, centrum van Keltisch-christelijke spiritualiteit), de Parcivalschool (school voor buitengewoon onderwijs, eveneens in de Lamorinièrestraat) en Lohrangrin (steinerschool Wilrijk) putten hun namen uit de Graal-verhalen die eveneens met het Keltische erfgoed samenhangen.
De naam SKELLIG MICHAËL en de keuze ervoor mag op het eerste gezicht wel vreemd klinken en misschien wat excentriek (ook in de zin van buiten-het-centrum-gelegen: het gaat ook om het meest perifere punt van Europa in westelijke richting, IJsland niet meegerekend). De in dit spectaculair landschap gelegen Skellig-eilanden in het zuidwesten van Ierland liggen ver weg, elf kilometer in de Atlantische Oceaan . Hun betekenis kregen ze lang geleden: tussen de vijfde en de elfde eeuw werden ze bewoond door een kleine gemeenschap (telkens 12 à 13 mensen) die er hun leven offerden in hun zoektocht naar het goddelijke. Ze lieten er op het 218 meter, steil boven de oceaan uitstekende Skellig Michaël, het grootste van de twee eilandrotsen, zeer goed bewaarde resten na van hun uiterst sobere, harde, onvoorstelbare leven van ontbering: zes bijenkorfachtige in drogemuurtechniek gebouwde cellen, enkele gebedshuizen, een begraafplaats, enz.
Onvoorstelbaar: driehonderd miljoen jaar geleden rezen deze rotsen uit boven de zeespiegel, zeven eeuwen daarvan werd een van hen bewoond en werd het ook door deze mensen geheiligd: het werd een Michaël-heiligdom. Meer dan zeshonderd steile trappen werden aangelegd of uitgehouwen om dit oord van bezinning, inwijding, meditatie en gebed vanaf de landingsplaats te bereiken. (Drie wegen leiden ernaartoe).
Op het eerste gezicht is dat dus ver weg en lang geleden, een nu onvoorstelbare, zij het nog altijd intrigerende levenswijze van uiterste armoede die dwars lijkt te staan op de onze. Maar als je die fascinerende, overweldigende plaats nu in de 21e eeuw tot naam van je school kiest, wordt ze ook een beeld, een inhoudrijke metafoor en dan is het de vraag welke betekenis dat beeld specifiek voor je school heeft. Een naam kiezen, is zoiets als je lot kiezen. Het kan ook een echte inspiratiebron zijn, een vlag die onuitputtelijk voor lading zorgt. En die je denk ik ook dient te respecteren of hij wordt je tot last.
Willen we dit beeld proberen te verstaan (zonder nu op de cultureel-historische betekenis van het Keltische christendom voor onze contreien in te gaan, over de diepte van de tot in de voorhistorie terugreikende spirituele traditie van Ierland te spreken of over de cultuur van de aartsengel Michaël die in de loop der eeuwen zich in Europa uitbreidde, dit laat ik allemaal ter zijde), dan kunnen we best beginnen bij de betekenis van de naam Skellig Michaël. Hij bestaat vooreerst uit twee delen die samengevoegd zijn. Skellig is een woord uit de oorspronkelijke taal van de Ieren, het Gaelic. Het betekent steile rots en dat woord is dus een exacte omschrijving van de feiten. Deze steile rots bestaat uit rode continentale zandsteen uit het Devoon. De naam Michaël, waarop ik zo dadelijk verder zal ingaan, betekent: Wie is als God? in het Hebreeuws en beschrijft een engel-wezen die zowel in de Bijbel (OT en NT) als de Koran (zij het slechts eenmaal) genoemd wordt en al eeuwenlang tot de rang van de aartsengelen wordt gerekend. MICHAEL SCELLIG is dus een engel-rots en verenigt in die naam twee elementen: het hemelse en het aardse. Je zou dus deze uitstekende rots kunnen zien als een punt van de aarde dat zich verheft uit de omgevende massa met het oog op de aanraking met het hemelse, in dit geval Michaël. Deze aanraking is het punt waarop inspanning overgaat in inspiratie. Ieder echt weten en leren, zou je kunnen zeggen, vraagt om beide elementen en om de doordringing van beide. Er is voor de mens geen weten van de aarde zonder de hemel en geen weten van de hemel zonder de aarde in die zin. Geen geest zonder lichaam, geen lichaam zonder geest. O wee, degene die vergeet dat hij een lichaam heeft en o wee, degene die vergeet dat hij een geestelijk begaafd wezen is. Dit geldt zowel voor de individuele mens als voor de mensheid als geheel.
In de steinerschool zouden beide aspecten altijd samen aanwezig en diep doordrongen van elkaar moeten zijn. Juist dit vraagt het uiterste van de leraar, maar brengt tegelijk de leerling tot echte vreugdevolle kennis.
Rudolf Steiner noemde de aartsengel Michaël specifiek ‘de goede geest van deze tijd’ en nam Michaël waar als een reëel geestelijk wezen, geen fictie, maar een kracht. Dat betekent dat Michaël niet de tijdsgeest is in de banale, algemene en vage zin (in zulke tijdsgeest werken beslist ook de boze geesten van deze tijd), maar juist de goede geest die de mensheid wil samenbrengen. Hij wil redden in dramatische omstandigheden door de mens te inspireren met kosmische intelligentie en op die manier de mensheid bevrijden uit de klauwen van het eenzijdig woekerende materialisme. Dit doet hij echter alleen wanneer de individuele mens erom vraagt, in zichzelf het orgaan schept om die gespiritualiseerde intelligentie te kunnen waarnemen en ontvangen, wanneer hij zich bewust omvormt tot schaal, tot graalschaal. Juist dit schaal-beeld van de schaalvorming geeft Rudolf Steiner, die zijn gehele missie in het licht zag van de werking van dit aartsengel-wezen —voor hem het aangezicht en de voorbode van Christus—, als hét beeld voor de werking en samenwerking van het lerarencollege van een school.
Samen een rots vormen, samen een schaal vormen ieder vanuit zijn meditatie, zoeken en inspiratie. De Skellig is de schaal voor het ontvangen van het geschenk van Michaël. Dit impliceert individuele meditatieve scholing die op ongewone, maar zeer natuurlijke extra inspanning, moeite en volharding gebaseerd is: het Michaël-wonder gebeurt dus niet vanzelf. De rots dient op z’n minst eerst beklommen te worden, ook de innerlijke.
Dit alles geldt voor iedere volwassene in deze tijd. De mens is in deze tijd aangekomen op het punt waarop hij uit eigen kracht zich bewust spiritueel moet verder ontwikkelen ten bate van zijn verdere overlevingskans, ten bate van de verdere overlevingskans van de mensheid.
Wat hebben kinderen hieraan? Hoe bereiden we kinderen op deze tijd-situatie voor?
Kinderen worden SKELLIG MICHAEL-kinderen wanneer ze niet alleen gewoon leren lezen, schrijven en rekenen op school (wat op zichzelf ook mysterie-bekwaamheden zijn), maar daar op aansluitend echt leren lezen in het boek van de natuur. Elk kind draagt de mogelijkheid, de aanleg daarvoor en de grote vraag daarnaar in zich. In geen enkele leeftijdsfase is dit zo aangelegd als in de tweede zevensjaarsfase. Het dan echt ontwikkelen betekent een schat voor het leven verwerven die steeds verder kan groeien. Dat betekent niet alleen dat je over de natuurrijken leert, maar dat je zelf echt stenen leert lezen, planten leert lezen, dieren kan lezen, sterren kan lezen. De Meester of Maestra leert het kind niet alleen informatie over de natuur, maar leert hoe het zich innerlijk kan verbinden met de mineralen, de planten, de dieren door ze binnenuit als kwaliteiten, als wezens te leren verstaan zodat ook een echte gevoelsmatige, kunstzinnige en verantwoordelijke verbinding mogelijk wordt. Wat is een koe echt voor een dier in vergelijking met een paard of een schaap en wat is een schaap en een paard? Waarin verschilt een eik van een beuk, een plataan van een esdoorn? Hoe gedraagt een Vlaamse gaai zich en hoe een jan-van-gent? Het gaat niet om veelheid van informatie dus, maar om sleutelervaringen van inzicht en verbondenheid die een diepe honger teweegbrengen en die voor oneindige uitbreiding en verdieping vatbaar zijn.
SKELLIG MICHAËL werd door zijn bewoners gezocht omwille van het geestelijk streven en daarvoor waren de harde omstandigheden een essentiële voorwaarde. Deze omstandigheden waren ook een voortdurende confrontatie met de elementen van de natuur (de aarde, het water, de lucht en het licht), de seizoenen, het leven van de zon. Planten waren schaars, maar des te meer zal er aandacht voor geweest zijn, alsook voor de dieren in het water en de lucht. De sterrenhemel ’s nachts zal ook een boek geweest zijn. De monniken zullen de vogels als bontgenoten hebben ervaren en ieder van hen te vriend gehouden hebben door er zeer vertrouwd en inlevend mee mee te leven: de papegaaiduiker, de jan-van-gent, de alk, de zeekoet, de talloze meeuw-soorten, de stormvogel, de aalscholver, de vale pijnstormvogel, de raaf, de kauw, de valk en het winterkoninkje. En ongetwijfeld vele anderen. (In de twintigste eeuw, uiteraard lang nadat de monniken verdwenen waren, kwam er de domoor bij, als welgekomen regelmatige gast. In ieder klas mag ook hij niet ontbreken.)
Indien in een school als deze de taal van het boek van de natuur geleerd wordt en de kinderen echt (en exemplarisch) in het boek van de natuur leren lezen onder leiding van de klasleraar, dan verheft zich uiterlijk onzichtbaar midden in de mensenzee van een grootstad en dichtbevolkt gebied, een rots boven de daken en wordt deze schoolrots een punt van aanraking waar Michaël kan werkzaam worden, niet alleen voor nu, maar ook voor later, niet alleen voor jezelf, maar voor iedereen.
Wilbert Lambrechts,
grootouder
Welkomstwoord op het naamgevingsfeest van onze school door Ietje Visser
Goede middag lieve mensen,
Het is met heel veel vreugde en vooral dankbaarheid, dat ik jullie allemaal welkom heet op onze nieuwjaarsreceptie én op de officiële naamgeving van onze school.
Het is 24 januari 2020!
Het was in 2007, dertien jaar geleden, dat ik mijn eerste stappen zette in de steinerschool hier in Antwerpen, toen als handwerkjuf in de Volkstraat.
Via gebreide blokfluitzakken, betekenisvolle kruisjessteken en zelfgemaakte poppen, werkte ik mij helemaal in, in deze rijke en diep-menselijke pedagogie.
En het waren het bestuur, de leraren, de medewerkers, de directeur, de kinderen en de ouders die er mee voor zorgden dat ik daarin kon groeien.
Toen ik in 2012 directeur werd in de Volkstraat, was dat niet onmiddellijk het resultaat van wat men een uitgestippeld en doordacht stappenplan zou kunnen noemen.
Het was een sprong in het duister, maar opnieuw waren er de leraren, de kinderen, de ouders, de medewerkers en het bestuur die deze duisternis verlichtten.
En ook dankzij hen konden wij in de Volkstraat een peuterklas oprichten en een nieuwe vestiging opstarten, hier in de Lamorinièrestraat.
Een vestiging die sinds vorig jaar, samen met het Speelschooltje, een zelfstandige school is geworden en waarvan ik de rol en taak van directeur mag opnemen.
Een mens zou voor minder blij en dankbaar worden.
Samen met jullie maken we deze school.
Met sommigen onder jullie ben ik al heel lang op weg, met anderen nog maar pas, maar steeds opnieuw is het een verrijking om samen onze weg te gaan.
Allemaal komen wij uit verschillende richtingen om dit mooie project in verbondenheid waar te maken.
Zoals de wortels van de lotus zich onder water, onzichtbaar, met elkaar verbinden en op die manier deze mooie bloem op het wateroppervlak mogelijk maken.
Lieve mensen,
Ik ben dus blij en dankbaar en wil dit graag met jullie delen.
Zo dadelijk geef ik het woord aan Wilbert Lambrechts, niet enkel de grootvader van Theodor en Alma, niet enkel een ex-leraar van de middelbare steinerschool gedurende maar liefst 33 jaar, maar vooral een groot kenner en bezieler van de rijke wereld van de steinerpedagogie. Wilbert zal ons meer vertellen over de naam van onze school.
We onthullen het schoolbord, gemaakt door Christoph, iemand waarop wij vele jaren konden rekenen als leraar houtbewerking, fantastische klusjesman en sinds enkele jaren een van de gepensioneerden waarop wij steeds een beroep kunnen doen.
Meester Jo hijst de schoolvlag, met dank aan Oyke en dan is het tijd voor de receptie (buiten op het terras) .
Tijdens de receptie kan u onze schoolkrant kopen, een gezamenlijk werkstuk van de kinderen uit de tweede, derde en vierde klas.
Dit pareltje wordt verkocht door 6 leerlingen op het terras voor de prijs van 4 euro.